پیمایش دره شاهان و بازدید از قلعه قمچقای بیجار

روز جمعه ۴ مرداد با تعدادی از همنوردان از قلعه تاریخی قمچقای بیجار بازدید کردیم.

این قلعه تاریخی که حدس می زنند مربوط به دوره مادها باشد، در دره شاهان واقع شده که جذابیت های خاص خودش را دارد .

گزارش تکمیلی و تصویری در ادامه مطلب…

دره زیبای شاهان با دورنمای قلعه

همنوردان در ابتدای مسیر

همراه مهدی

صبح جمعه ساعت۶ از قروه با دو ماشین سواری و یک دستگاه ون بسمت بیجار حرکت کردیم.

ساعت۷:۱۰ به شهرستان بیجار رسیدیم طبق هماهنگی که قبلا صورت گرفته بود ۶ تن از همنوردان گروه فرهنگ بیجار همراه ما آمدند.

پس از ۳۰  کیلومتر در جاده بیجار- تکاب بسمت راست پیچیده  و بعد از ۱۷ کیلومتر به روستای قمچقای رسیدیم.

روستای قمچقای

از اولین کوچه خاکی سمت چپ رفتیم و ساعت ۸:۱۰ به انتهای روستا رسیده همانجا ماشین ها را پارک کرده و صبحانه در کنار رودخانه صرف نمودیم.

در همین زمان هم دو تن از همنوردان از قروه با ماشین شخصی پیش ما آمدند.

صرف صبحانه

پس از صرف صبحانه ساعت ۹:۱۵ در هوایی گرم  راهی قلعه شدیم.

به پیشنهاد همنوردان بیجاری  قرار شد از بالای قلعه برویم و مسیر برگشت از دره شاهان برگردیم.

لازم به ذکر است حدود ۱۲ سال پیش همنوردان باشگاه قاجر از این قلعه دیدن کرده بودند.

مسیر بالای قلعه

مسیر بالای قلعه حدود یک ربع شیب تندی داشت سپس بالای قلعه کلا کفی بود.

همراه فاطمه همنورد خوبم در مسیر قلعه

همراه مهدی، بردارم طیب و همسرشان، سوسن دختر عمو

این دره و منطقه جزو مناطق حفاظت شده می باشد و حیوانات زیادی در آنجا زندگی می کنند از جمله آهو، گراز، مار،… ..ما در دره دو تا گراز و گله ای از آهو ها را دیدیم اما فقط توانستیم از چند آهو از دور عکس بگیریم.

آهوها در دره

دره های عمیق از بالا چشم انداز بسیار زیبایی داشت و عظمت قلعه و دیواره هایش از این زاویه مشخص بود.

همراه برادرم طیب

همراه مهدی

دورنمای دره و قلعه از مسیر بالای قلعه

پس از حدود دوساعت کوه پیمایی و راهپیمایی به این تابلو رسیدیم.

از کنار همین تابلو بسمت پایین حرکت کردیم.

پس از عبور از راههای باریک و چند جا دست بسنگ شدن به بالای قلعه رسیدیم که کلا حفاری و کندوکاو شده بود و علف هایش را آتش زده بودند.

بالای قلعه و توضیحات آقای نجف پور از همنوردان پیشکسوت بیجار

نمونه حفاری ها

بقایای اتاق ها

پس از دقایقی بسمت آب انبارها رفتیم.

نمونه آب انبارها

حدود ۵ آب انبار در مسیر دیدیم.

آب انبارها

این آب انبار خیلی جالب بود دورتادور آن از آجر گلی بود.

به قسمتی رسیدیم که راهنما می گفت از این جا یک راهی از دل سنگها بسمت دیگر قلعه وجود دارد.

آب انباری که به ارتفاع ۱٫۴۰ متر در کوه ساخته شده بود و ۴۱ پله  سنگی داشت وراهنما توضیح داد که این قسمت بسیار صعب العبور بوده بهمین خاطر این قلعه برای افراد دیگر دست نیافتنی بوده است.

ب

حفره ای ورودی پله های سنگی

۴۱ پله سنگی که به طرف دیگر قلعه راه داشت.

تعدادی از همنوردان پایین رفته و تا انتهای پله که به طرف دیگر قلعه ختم می شد، رسیدند.

حمید رضا اکبری از نوجوانان سنگنورد باشگاه قاجر هم  قسمت دیواره کنار پله ها را سنگنوردی نمود.

حمید رضا

بعد از بازدید از این قسمت دوباره بسمت بالا برگشته و از مسیر دره شیبدار به پایین رفتیم.

همراه پسرم مشتاق در کنار قلعه

در طول مسیر حفرهای غار مانند زیادی وجود داشت.

نمونه از حفره های غارمانند

شیب مسیر بسیار تند و بیشتر قسمت ها سنگلاخی بود.

مسیر سنگلاخی

شیب تند بسمت دره

حرکت بسمت پایین و دورنمای قسمتی از قلعه

حدود ساعت ۱۳:۳۰ به کنار رودخانه رسیدیم و تشنگی همه را کلافه کرده بود چون در مسیر اصلا چشمه ای نبود البته دره پرآب بود اما همنوران بیجاری می گفتند آب آلوده است.

استراحت کوتاهی زیر سایه درختان کنار رودخانه

پس از اینکه وسایل را جمع کردیم چند تن از نوجوانان کل منطقه را از زباله  پاکسازی نمودند.

گردشگرای زیادی آنجا بودند.

نونا در حال حمل زباله ها به درون ماشین

ساعت ۱۴:۳۰ بسمت بیجار حرکت کردیم و ناهار را در پارک آنجا صرف نمودیم.

عکس پایانی و صرف ناهار در پارک بیجار

پس از صرف ناهار راهی قروه شدیم و ساعت ۱۸:۳۰ همگی در نهایت سلامت و اجرای یک برنامه متنوع و جذاب به منازل خود رسیدیم.

با خودم تصمیم گرفتم اگر فرصتی شد حتما اردیبهشت ماه دوباره این منطقه بیایم چون طبیعت بسیار دیدنی و زیبایی دارد.

معرفی قلعه قمچقای

دژ و قلعه قمچقای (دره شاهان) مربوط به هزاره سوم و ۱ قبل از میلاد است و در شهرستان بیجار، روستای قمچقای واقع شده این اثر در تاریخ ۴ آبان ۱۳۶۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۲۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

موقعیت و تاریخ قلعه
قلعه قمچقای در فاصله ۴۵ کیلومتری شمال بیجار و یک کیلومتری شمال روستای قم چقا و داخل منطقه حفاظت‌شده بیجار قرار دارد. به نظر کارشناسان قلعه تاریخی قمچقای بیجار دارای کتیبه‌ای با نقش هیروگلیف و به خط هراتیک می‌باشد و جزو قدیمی‌ترین کتیبه‌های نییمه تصویری ایران قلمداد گردیده و کتیبه آن با خط سومریان قابل مقایسه است. ارتفاع دیواره‌های این قلعه به ۲۰۰ متر می‌رسد و تنها راه ارتباطی قلعه با خارج، گذرگاه باریکی می‌باشد که ساخته و پرداخته دست صاحب هنری است که یک نفر به دشواری می‌تواند از آن عبور کند. وسعت قلعه بالغ بر ۵۰۰۰ متر مربع با مخازن متعدد آب است که در سنگ کنده شده و پناهگاه زیرزمینی آن با عمق ۴۱ پله به صورت تونلی از سنگ کنده شده و به زیر قلعه هدایت می‌شود. از قلعه بزرگ قم چقا در عصر پارت‌ها و ساسانیان نیز استفاده شده که هم‌زمان با محاصره آتشکده آذرگشسب در تخت سلیمان (۱۰۰ کیلومتری شمال همین قلعه) به وسیله هراکیلوس امپراتور روم، موجبات تخریب آن فراهم شده است. این قلعه از نظر قدمت بسیار حائز اهمیت است و در برهه‌های گوناگون مورد استفاده اقوام مختلفی واقع شده است؛ بنابراین قلعه و دژ قم چقا یکی از قلعه‌های با ارزش و تاریخی شناخته شده ایران می‌باشد. بعضی احتمال می‌دهند که جام مارلینگ در آنجا مدفون است.

قلعه تاریخی قمچقای بیجار در چهل و پنج کیلومتری شهر بیجار و روی یکی از کوه‌های بلند منطقه قرار دارد. موقعیت جغرافیایی این قلعه به دو دلیل از عظمت خاص برخوردار است، نخست آن که از یک سو به دره‌ای مشرف است که در قدیم به دره شاهان شهرت داشت و تیغه‌های بلند و هولناک این کوه با پرتگاه‌های مخوف و بلند، بالا رفتن از آن و رسیدن به دژ را بسیار دشوار می‌کند. از سوی دیگر، از جنوب غربی، جنوب شرقی و شرق نیز به پرتگاهی دیگر مشرف است. از این رو، ایجاد استحکامات برای این قلعه لازم نبود، اما در سمت شمال که پشته از ارتفاع کمتری برخوردار است، بقایای دیواری عریض و محکم از سنگ لاشه با ملات و برجهای نیمه‌استوانه موجود است. دروازه قلعه در این سمت قرار دارد، بقایای این حصار یادآور دیوارهای تخت سلیمان است و احتمالاً به دوره ساسانی تعلق دارد. در پای پشته سنگی، حصارهای دیگری از قرون وسطی، عمود بر بستر رودخانه کشیده شده‌است، استحکام قلعه و نشانه‌های ساختاری بنا از جمله پی‌های خانه‌هایی که مشهود است نیز این گمان را تقویت می‌کند که این قلعه ساسانی باشد.

آب‌انبار و راهرویی که آن را هم در دل کوه حفر کرده‌اند، نشانه‌های دیگری از اهمیت ویژه این قلعه و آب انبار آن است.

سنگهای تراش خورده «قم چقای» دارای مشخصاتی نیست که بر مبنای آن بتوان زمان ساخت بنای قلعه را به دقت تعیین کرد، با این حال به احتمال قوی می‌توان آن را متعلق به دوره‌های پیش از میلاد مسیح، مثلاً دوره مانایی و ماد دانست که تا دوره‌های ساسانی و اسلامی نیز مورد استفاده بود. منابع ذخیره آب که توسط تونل پله‌داری به پایین راه می‌یابد، تا حدودی به آب انباری که در زندان سلیمان وجود دارد شبیه است و نشانه دیگری از قدمت قلعه تا دوره مانایی است.

همچنین بر اساس بررسی‌های بعمل آمده توسط کارشناسانی چون دکتر رضا مرادی غیاث آبادی و دکتر محمود کردوانی، مشخص شده است که بنای اولیه این قلعه باشکوه به سده‌های ۲۱ تا ۲۵ قبل از میلا بازمی‌گردد و این به این معنا است که قلعه قمچقای بیجار بیش از ۴۰۰۰ سال قدمت دارد. گواه این امر وجود کتیبه‌ای در نزدیکی این قلعه است که به خطی نیمه تصویری (هیراتیک) نوشته شده است، و با توجه به این امر که اولین واضعان خط سومریان بوده‌اند، تصور می‌شود که قلعه و کتیبه قمچقای در اصل متعلق به سومریان بوده است.

این اثر در تاریخ ۴ آبان ۱۳۶۵ با شماره ثبت ۱۷۲۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.فراموش نکنید که برای رسیدن قمچقای باید مسیری را کوهنوردی کنید.

منبع: ویکی پدیا